Жаңадан құру қабілеті

Бұл шығармашылық ойлау мен оқуға бағытталған бес сипаттаманың жиынтығы. Бұл бес сипаттамаға келесілер жатады:

- интеллектуалды ойнақылық;

- ойлау икемділігі;

- серпінді ойлау;

- төлдаралық;

- эволюциялық және революциялық ойлау.

Осы бес сипаттаманы толығырақ қарастырайық:

1) Интеллектуалды ойнақылық - бұл ережелерді тану және оларды пәрменді, жаңа формалар жасау үшін өзгерту қабілеті. Өнертапқыштар, сондай-ақ композиторлар мен суретшілер әрқашан бұл қабілетті пайдаланады. Оқытудағы ойнақылық пайдалы, өйткені ол шығармашылықты ынталандырады, уәждейді және шарттылықпен байланысты емес. Интеллектуалды ойнақылық баланың оқуға деген құлшынысын арттырады және өз оқуын бақылауына және өзіне сенімді болуына көмектеседі.

2) Ойлау икемділігі – бұл бір идеядан бас тартып, екінші идеяны қабылдау немесе бірнеше шешімдерді табу қабілеті. Ол екі түрлі ұғымды және бір уақытта бірнеше ұғымды ойлауды талап етеді. Икемді ойлау қабілеті жоғары дәрежелі танымдық дағды және танымдық қабілетінің жоғары деңгейіне жеткендер үшін сипаттамалар жиынтығының негізгі бөлігі болып табылады. Икемді ойлауға тырысу және ойға келген бірінші жауапқа қанағаттанбау үшін интеллектуалдық сенімділік қажет. Бұған үйреніп, осы қасиетті өзіңізде дамытуға болады.

3) Серпінді ойлау - бұл көптеген идеяларды қалыптастыра білу, ең жақсы идеяңыз бірден ойға келмеуі мүмкін екенін түсіну және ең жақсы идеяға жеткеніңізге сенімді болғанша ойлауды жалғастыру қабілеті. Әріптестерімен бір мәселені шешу үшін жиналған кезде ой-талқыға жүгінетін жұмыстағы ересектер серпінді ойлауды пайдаланады. Серпінділік - бұл бағалау емес, идеяны қалыптастыру.

4) Төлдаралық - бұл жаңа нәрсе ойлап табу қабілеті. Бұл инновацияның кілті, егер балалар мен жастарды жай ғана «дұрыс жауап» табудан гөрі төлдара болуға белсенді түрде шақырмаса, онда олар қателесуден қорқып, өз идеяларын жасырын ұстауы мүмкін. Түпнұсқа нәрсе айрықша жаңалық болуы міндетті емес, ол қарапайым шешім немесе жалпы мәселеге жаңа көзқарас болуы мүмкін. Толықтай түпнұсқа нәрселер өте аз, бірақ әркім бірте-бірте ойлауды дамытатын түпнұсқа пікірлерге келе алады. Дәстүрлі тәсілдерден қашықтауға сенімділікті ынталандыру - бұл дамытуға болатын құнды қасиет және озық оқушылар оны жақсы меңгереді.

5) Эволюциялық және революциялық ойлау - бұл бұрыннан бар идеяларға негізделген немесе одан ауытқыған жаңа идеяларды қалыптастыру қабілеті. Бұл балалар мен жасөспірімдерге бұрыннан бар идеялардан бас тартуға және өз идеяларын дамытуға көмектеседі. Жетілдірілген орындаушы бұрыннан ерекшеленетін жаңа идеяларды әзірлеуден қорықпайды. Мұндай батылдықты дамыту және бағалау керек.

(Үзінділер “Ұлы ойшылдар және оларды қалай өсіру керек: жоғары тиімді оқыту” Венди Берлинер мен Дебора Эйрдің кітабынан алынды)